Planistyczno-architektoniczna historia doświadczalnej wsi Piaseczno koło Warki
 
Więcej
Ukryj
1
Politechnika Warszawska, Wydział Architektury, Studia Doktoranckie
 
 
Data nadesłania: 15-09-2023
 
 
Data akceptacji: 11-11-2023
 
 
Data publikacji: 30-01-2024
 
 
Studia 2023;6:212-257
 
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Tuż po zakończeniu działań wojennych w 1945 roku cały kraj zmagał się z problemami w każdej dziedzinie życia społecznego. Dla architektów najpilniejszym zagadnieniem była odbudowa kraju, w tym również wsi. Powstawały różne koncepcje jak do tego tematu podejść kompleksowo. Jedną z nich była idea wsi doświadczalnej, której twórcą był Stanisław Tworkowski. Jego celem było wybranie miejscowości zniszczonej przez wojnę i odbudowa jej w sposób całościowy, w krótkim czasie, z poszanowaniem polskich tradycji, a także z użyciem nowoczesnych materiałów. Jednak najważniejszymi założeniami tego eksperymentu było zdobycie doświadczeń, stworzenie wzorca wsi oraz możliwość implikacji tego typu rozwiązań w całej Polsce. Pomysł ten ziścił się przy wsparciu ówczesnego Ministra Odbudowy w postaci doświadczalnej miejscowości Piaseczno pod Warką. Odbudowa całej wsi była ewenementem w skali kraju, w którym udział wzięli znani polscy architekci, niezajmujący się jednak wcześniej tematyką wiejską. Każdy projektant stworzył indywidualny projekt, który później posłużył jako wytyczna do sporządzenia całościowego planu nowego osiedla. Oprócz architektów do pracy nad odbudową Piaseczna włączono wielu inżynierów, planistów oraz mierniczych, którzy wspólnie stworzyli kompletny projekt wsi wyposażonej w urządzenia komunalne, drogi, zieleń i budynki społeczne. W fazie projektowej eksperymentu ważnym głosem było zdanie mieszkańców, którzy przyczynili się m.in. do wyboru projektu rozplanowania siedlisk. Ambitne plany i założenia zostały zweryfikowane przez trudną sytuację ekonomiczną kraju. Nie wszystkie pomysły doczekały się realizacji, jednak warto zauważyć, że już same projekty stanowią wartość dydaktyczną ze względu na nowatorskie rozwiązania techniczne oraz użycie niekonwencjonalnych materiałów budowlanych, co w dużej mierze wynikało z niedoboru standardowych budulców. Pomysł unifikacji elementów konstrukcyjnych połączono z tradycyjną w wyrazie estetycznym architekturą, mającą wpisywać się w otoczenie sadów i pól. W ocenie, której dokonał Tworkowski po dwudziestu latach, plan ten powiódł się i mimo wielu mankamentów i niedociągnięć, wynikających z ograniczonego czasu realizacji założenia oraz problemów finansowych i niedostatku materiałów budowlanych, powstała spójna architektonicznie wieś. Po latach badania nad Piasecznem przeprowadzono również na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej oraz w Instytucie Badań Budownictwa – co spełniało założenie o dydaktycznej funkcji eksperymentów. Po blisko 80 latach od ukończenia prac nad Piasecznem po raz kolejny podjęto badania nad wsią. W wyniku wizji lokalnej autorka sporządziła badanie struktury zabudowy z zaznaczeniem oryginalnych, przebudowanych i nowych zabudowań wraz z opisem zachowanych obiektów oraz analizą rozplanowania osiedla.
REFERENCJE (19)
1.
Ciołek Gerald, Regionalizm w budownictwie wiejskim w Polsce, Kraków 1984.
 
2.
Cobb N. Henry, Reconstruction: Poland, „Task”, 1948, nr 7/8, s. 45.
 
3.
Heyman Marcin, Mieszkanie na wsi i w miasteczku, Warszawa 1936.
 
4.
Jaszczyński Krzysztof, Sołtys Maria, 1947. Barwy ruin. Warszawa i Polska w odbudowie na zdjęciach Henry’ego N. Cobba, Warszawa 2012.
 
5.
Kłos Juliusz (red.), Album projektów konkursowych na zagrody chłopskie, Warszawa 1915.
 
6.
Magdziak Marian, Od chłopskiej chałupy do domu współczesnego rolnika, Łódź 2018.
 
7.
Malisz Bolesław, Zarys teorii układów osadniczych, Warszawa 1981.
 
8.
Piaścik Franciszek, Zagadnienie systemu osiedleńczego na obszarach wiejskich, Warszawa 1959.
 
9.
Piaścik Franciszek, Odbudowa i przebudowa wsi (Problematyka), Warszawa 1945.
 
10.
Płoski Stanisław, Studia planu zagospodarowania i zabudowy gminy Konary, „Architektura”, 1947, z. 2, s. 42–43.
 
11.
Prof. dr hab. inż. arch. Stefan Tworkowski, „In memoriam Pamięci Architektów Polskich”, https://www.archimemory.pl/pok... [dostęp: 15.07.2023].
 
12.
Rzymskowki Andrzej, Budynki dla zwierząt gospodarczych, Warszawa 1963.
 
13.
Serafin Stanisław, Architektura i krajobraz wsi, Warszawa 1947.
 
14.
Tłoczek Ignacy, Miasteczka rolnicze w Wielkopolsce, Warszawa 1955.
 
15.
Tłoczek Ignacy, Dom mieszkalny na polskiej wsi, Warszawa 1985.
 
16.
Tworkowski Stefan, Architektura wsi, materiały do dyskusji, Warszawa 1946.
 
17.
Tworkowski Stefan, O rezultacie architektonicznym Piaseczna, „Architektura”, 1947, z. 2, s. 44–45.
 
18.
Tworkowski Stefan, Piaseczno. Wieś doświadczalna, Warszawa 1966.
 
19.
Wejchert Kazimierz, Miasteczko polskie jako zagadnienie urbanistyczne, Warszawa 1947.
 
eISSN:2956-591X
ISSN:2657-5795
Journals System - logo
Scroll to top