Kościół parafialny pw. św. Anny w Mołtajnach – dzieje budowlane
 
Więcej
Ukryj
1
Politechnika Warszawska, Wydział Architektury
 
 
Data nadesłania: 04-10-2022
 
 
Data akceptacji: 15-11-2022
 
 
Data publikacji: 31-01-2023
 
 
Studia 2022;5:44-61
 
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Już od stu lat Zakład Architektury Polskiej prowadzi prace inwentaryzacyjne na terenie całego kraju. W 2022 roku w ramach ćwiczeń terenowych studenci Wydziały Architektury pod kierunkiem pracowników ZAP WAPW wykonali dokumentację gotyckiego kościoła parafialnego pw. św. Anny w Mołtajnach w Barcji. Kościół ten jest bardzo dobrze zachowanym przykładem świątyni wiejskiej z tego rejonu, a jego struktura obrazuje przemiany jakie zachodziły w gotyku środkowych Prus w 2. połowie XIV i w XV wieku. Szczegółowa inwentaryzacja kościoła i przeprowadzone badania pozwoliły na zweryfikowanie i doprecyzowanie wiedzy na temat budynku. Udało się ustalić osiem faz budowlanych obiektu, zaczynając od bliżej nieznanego kościoła drewnianego, poprzez jego murowaną rozbudowę w kierunku wschodnim, następnie wymianę części drewnianej na murowaną, dostawienie wieży od zachodu i kruchty od północy, po nowożytną nadbudowę wieży, przebudowę wnętrza (wykonanie nowych okien i drewnianych stopów kolebkowych), do prac o charakterze konserwatorskim z XX wieku. W tekście pokuszono się również o próbę umiejscowienia poszczególnych elementów kościoła w kontekście architektury w Prusach. Przeanalizowano charakterystyczne rozwiązania gotyckich szczytów, otwartego na przestrzał przyziemia wieży oraz artykulacji elewacji zdwojonymi blendami. Te ostatnie rozważania mają znaczenie nie tylko dla stanu wiedzy na temat budowli mołatańskiej, ale mogą zostać wykorzystane również przy kolejnych próbach stworzenia systematyki kościołów wiejskich regionu, które jak pokazują ostatnie badania okazują się często o wiele młodsze niż myślano jeszcze w pierwszej połowie XX wieku. Wyniki badań będą miały także zastosowanie w toczących się w kościele pracach konserwatorskich, dając informacje do uczytelnienia najbardziej wartościowych jego elementów.
REFERENCJE (12)
1.
Boetticher Adolf, Die Bau- und Kunstdenkmäler der Prowinz Ostpreußen, H. II, Natangen, Königsberg 1898.
 
2.
Dehio Georg, Gall Ernst, Handbuch der Deutschen Kunstdenkmäler, Deutschordensland Preußen, München/Berlin, 1952.
 
3.
Herrmann Christofer, Mittelalterliche Architektur im Preussenland: Untersuchungen zur Frage der Kunstlandschaft und -geographie, Petersberg 2007.
 
4.
Kozaczewska-Golasz Hanna, Drewniane kolebki w budownictwie średniowiecznym, „Kwartalnik architektury i urbanistyki”, 1979, t. XXIV z. 2, s. 91–120.
 
5.
Kunkel Robert, Architektura gotycka na Mazowszu, Warszawa 2006.
 
6.
Leo Jan, Dzieje Prus, Olsztyn 2008.
 
7.
Mortensen Gertrud, Mortensen Hans, Die Besiedlung des nordöstlichen Ostpreußens bis zum Beginn des 17. Jahrhunderts, Teil I, Leipzig 1937.
 
8.
Mroczko Teresa, Architektura gotycka w na ziemi chełmińskiej, Warszawa 1980.
 
9.
Preusische Urkunden Buch, bd 5, wyd. Claus Konrad, Marburg an der. Lahn 1986.
 
10.
Rousselle Martin, Das Siedlungswerk des Deutschen Ordens im Lande Gerdauen, Altpreussische Forschungen, 6. Jahrgang 1929, H. 1.
 
11.
Rzempołuch Andrzej, Ehemaliges Ostpreußen, Kunstreiseführer, Olszyn 1996.
 
12.
Wółkowski Wojciech, Janek Natalia, Kochanowska Agata, Mikos Anna, Piwowarska Klaudia, Rygier Monika, Zientała Ewelina, Kościół parafialny w Barcianach w kontekście architektury wiejskich świątyń parafialnych w Prusach Zakonnych; [w:] Studia do dziejów architektury i urbanistyki w Polsce, t. IV. Ludzie –Projekty–Badania, Warszawa 2022, red. M. Rozbicka, s. 130–146.
 
eISSN:2956-591X
ISSN:2657-5795
Journals System - logo
Scroll to top